Verslag Cinema: Gulabi Gang

SIB-Cinema: Gulabi Gang. Met spreker Floris van Straaten (NRC Handelsblad)Op woensdag 11 juni organiseerde SIB een cinema-avond over een belangrijk onderwerp; het geweld tegen vrouwen in India. Het tegengaan van geweld tegen vrouwen wereldwijd is een van de grootste uitdagingen voor ons, en al snel wordt in dit kader gedacht aan India. Sinds de brute groepsverkrachtingszaak in december 2012 waarbij de student Nirbhaya overleed aan haar verwondingen, staat India door het geweld tegen vrouwen onder grote aandacht en de passieve reactie van de politie wordt fel bekritiseerd. Daarnaast is India berucht om de scheve verhouding tussen mannen en vrouwen door het hoge aantal vrouwelijke foetussen dat wordt geaborteerd en babymeisjes die worden gedood na de geboorte. De hoogste tijd om ook bij SIB aandacht aan dit onderwerp te besteden.Dit deden wij naar aanleiding van de documentaire Gulabi Gang. Deze gang is opgericht in 2006 door Sampat Pal, en komt op voor de rechten van vrouwen in de arme deelstaat Uttar Pradesh. De groep organiseert bijeenkomsten met vrouwen om hen weerbaarder te maken tegen huiselijk geweld en zij doen onderzoek bij families waar op mysterieuze wijze een vrouw om het leven is gekomen. Het is een van de meest succesvolle vrouwenorganisaties in India, telt inmiddels duizenden leden en krijgt naast nationale faam ook steeds meer internationale faam.Na de documentaire nam Floris van Straaten het woord. Hij is Azië-redacteur bij het NRC Handelsblad en heeft als oud-correspondent in India jarenlang in Delhi gewoond. Hij heeft het onderwerp van geweld tegen vrouwen in India opgedeeld in verschillende aspecten. Hij begon met het dalende aantal vrouwen wegens het schrikbarend hoge aantal abortussen van vrouwelijke foetussen en het vermoorden of in de steek laten van pasgeboren babymeisjes. Vooral door de moderne technologie die het maken van echo’s mogelijk maakt, is deze praktijk verhoogd. Met name de hoge kasten in de steden hebben het geld om echo’s te laten maken, en het aantal abortussen is daar dan ook hoger dan op het armere platteland. Indiase gezinnen willen liever een zoon, o.a. wegens de hoge bruidsschat (door hevige inflatie is deze bruidsschat enorm gestegen) die betaald moet worden om dochters uit te huwelijken. Zo is een gezin met vier dochters financieel volledig geruïneerd. Vrouwen die zwanger zijn van een dochter krijgen diepe medelijden van vrienden en kennissen en worden pas gefeliciteerd als ze zwanger zijn van een zoon, wat leidt tot een minderwaardigheidscomplex en schuldgevoel van vrouwen die dochters baren. Meneer van Straaten benadrukte dat er uiteraard nog genoeg gezinnen bestaan waar dochters wél meer dan welkom zijn, maar dit maakt toch slechts een klein percentage uit van het totaal aantal gezinnen.Ook het leven van meisjes en vrouwen die wel geboren worden en ook niet na hun geboorte alsnog worden vermoord, gaat niet bepaald over rozen. Op jonge leeftijd worden vrouwen uitgehuwelijkt en trekken in huis bij hun schoonfamilie. De jonge vrouw komt nu meestal terecht in een vijandelijke omgeving en is aangewezen op het huishouden, het dienen van haar man en het baren van zo veel mogelijk zonen. Naast de grote  eenzaamheid die deze vrouwen moeten voelen, is misschien wel haar grootste vijand de schoonmoeder. De schoonmoeders hebben hetzelfde meegemaakt in hun leven, maar zullen vaak een vijandige houding aannemen jegens schoondochters doordat zij eindelijk in hun leven een vorm van status en macht bezitten en dit met gretigheid zullen gebruiken.Ook behandelde meneer van Straaten het seksuele geweld dat aan de orde van de dag is in India. Er zal nog heel veel moeten gebeuren om de sociale wetten en de houding jegens het misbruiken van vrouwen te veranderen. Zo zei een politieagent ooit: ‘Als je een verkrachting dan niet kan voorkomen, geniet er dan maar tenminste van’. Vooral vrouwen van de laagste kaste, de Dalits, zijn hier vaak slachtoffer van. Verkrachting gaat niet om seks, maar om macht. Het willen uiten van macht resulteert vaak in het misbruiken van mensen die lager op de maatschappelijke ladder staan. Een recentelijk voorbeeld was de verkrachting en ophanging aan een boom van twee Dalit-meisjes, waarbij op demonstratieve wijze deze uiting van macht van mannen uit een hogere kaste naar voren kwam. Zo zijn ook werksters, behorend tot de lagere kasten, haast altijd slachtoffer van machtsvertoon van de heer des huizes. Verkrachters komen er bijna altijd straffeloos mee weg door de slechte wettelijke bescherming tegen verkrachting en sociale wetten die vaak de schuld van misbruik bij vrouwen zelf zullen leggen.Door de toename van sociale media e.d. komen misbruikzaken steeds meer aan het licht en wordt het lastiger om deze daden ongemerkt in de doofpot te stoppen. Toch is het nog steeds aan de orde van de dag en zal dat niet zomaar worden verholpen door de extra aandacht die het nu krijgt.Hoe zit het met de stappen van de politici? De net gekozen premier van India, Narendra Modi, belooft niet veel actie op dit gebied. Emancipatie van vrouwen staat niet hoog op zijn agenda en is ook nauwelijks onderwerp geweest tijdens de campagne. Zeker vrouwen van religieuze minderheden zullen onder zijn regime niet veilig leven. De politieke intenties waren dan toch beter te noemen tijdens het jarenlange bewind van de Gandhi's en de Congrespartij, maar door de vele problemen die India heeft was het volk toe aan vernieuwing en een andere, vooral economisch sterke leider.Er was weinig positief geluid te horen op deze avond. Geweld tegen Indiase vrouwen is zo ingebed in de cultuur en in de traditie die teruggaat tot aan het begin van de Indiase geschiedenis. Het wordt een zware taak om deze mentaliteit te veranderen. Initiatieven als de Gulabi Gang is een mooi voorbeeld van een poging het tij te keren. Een echte verandering zal echter nog lang op zich laten wachten. Hopelijk heeft de avond velen geboeid en bewust gemaakt van deze onrechtvaardigheden, die zich natuurlijk niet alleen in India afspelen.